ရွင္က်န္း (Xinjiang) ေဒသ ပဋိပကၡ

ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြ တရုတ္ႏိုင္ငံ (တရုတ္ျပည္သူ႕သမၼတႏိုင္ငံ) နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ ပဋိပကၡေတြ အေၾကာင္းကို စဥ္းစားရင္ တိဘက္နဲ႕ ဘုန္းေတာ္ႀကီး Dalai Lama ကိုေတာ့ သြားျမင္ၾကမယ္ ထင္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ လူသိနည္းေနၿပီး အခုတစ္ေလာ မၾကာခဏ ျပႆနာတက္ေနတဲ့၊ သတိထားေစာင့္ၾကည့္သင့္တဲ့ အျခားျပႆနာတစ္ခု တရုတ္ႏိုင္ငံမွာ ရွိေနပါေသးတယ္။ အဲဒါကေတာ့ တရုတ္ႏိုင္ငံ အေနာက္ပိုင္းေဒသ၊ ရွင္က်န္း (Xinjiang) ေဒသမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ဟန္တရုတ္ (Han Chinese) လူမ်ိဳးစု နဲ႕ မူဆလင္ ၀ီဂါ (Uighurs) လူမ်ိဳးစု အၾကားက ျပႆနာပါပဲ။

ရွင္က်န္းေဒသ

ရွင္က်န္းေဒသနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ေလ့လာၾကည့္ရင္ ၄င္းေဒသကို ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသလို႕ ေျပာေပမယ့္လည္း၊ တကယ့္လက္ေတြ႕ မွာ ေဘက်င္းက တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားပါတယ္။ ဒီေဒသဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံအတြက္ အေရးပါတဲ့ေဒသ ျဖစ္တယ္လို႕လည္း ဆိုပါတယ္။

အဓိကအေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာက်တဲ့ ေနရာမွာရွိတာရယ္၊ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အႀကီးဆံုးေသာ ေရနံနဲ႕သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႕သိုက္ တည္ရွိရာေနရာ ျဖစ္တာရယ္ေၾကာင့္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က တရုတ္အစုိးရဟာ ရွင္က်န္းေဒသကို ၄င္းတို႕ရဲ႕ ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ စမ္းသပ္ရာ အဓိကေနရာအျဖစ္လည္း ေရြးခ်ယ္ထားပါတယ္။

၀ီဂါ (Uighurs)

၀ီဂါလူမ်ိဳးစုေတြဟာ လူမ်ိဳးစုအရေကာ၊ ယဥ္ေက်းမွဳအရပါ အစၥလာမ္ဘာသာကို ကိုးကြယ္တဲ့ တူရကီႏြယ္ဖြား (Turkic people) ေတြပါ။ ၄င္းတို႕ေတြဟာ ယခုႏွစ္မ်ားအတြင္း တရုတ္ႏိုင္ငံကေန ခြဲထြက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ေနေၾကာင္း စြပ္စြဲျခင္း ခံေနရသူမ်ားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္အစိုးရဘက္ကေတာ့ ၀ီဂါခြဲထြက္ေရးသမားေတြဟာ al-Qaeda အဖြဲ႕နဲ႕အဆက္အသြယ္ရွိတဲ့ အၾကမ္းဖက္သူေတြ (terrorists) လို႕ အစဥ္တစိုက္ ၀ါဒျဖန္႕ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေျပာဆုိခ်က္ေတြ အေပၚမွာ သက္ေသအခိုင္အမာေတာ့ မျပႏိုင္ဘူး ျဖစ္ေနပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ရွင္က်န္းေဒသဟာ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ အာရံုစိုက္မွဳ နဲ႕ ေထာက္ခံမွဳကို တိဘက္ေဒသေလာက္ မရပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုတာ စဥ္းစားၾကည့္ရင္ စိတ္၀င္စားစရာ အခ်က္ေလးေတြ သြားေတြ႕ရပါတယ္။

သံုးသပ္သူမ်ားရဲ႕ အဆိုအရ၊ ၀ီဂါလူမ်ိဳးစုေတြမွာ တိဘက္လို ထင္ရွားတဲ့ေခါင္းေဆာင္ (charismatic leader) မရွိတာရယ္၊ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ တရုတ္အစိုးရရဲ႕ အၾကမ္းဖက္သူေတြလုိ႕ တစိုက္မတ္မတ္ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ီမွဳေၾကာင့္ရယ္လို႕ေၾကာင့္ ဆိုပါတယ္။

တူရကီ၊ အင္ဒိုနီးရွား အပါအ၀င္ မူဆလင္ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕ နဲ႕ မူဆလင္အဖြဲ႕အစည္း အခ်ိဳ႕ကလြဲရင္ ကမာၻမွာ ဒီကိစၥကို သိပ္ၿပီး က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ မေျပာၾကပါဘူး။ အေမရိကန္၊ ဥေရာပသမဂၢ တို႕လည္း ၿငိမ္ေနၾကပါတယ္။ ဥေရာပသမဂၢကဆိုရင္ ရွင္က်န္းေဒသ အေရးဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံအေရးျဖစ္လို႕ ၄င္းတို႕ ၀င္ေရာက္ မစြက္ဖက္လိုေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။ ဒါဟာ တစ္နည္းအားျဖင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာေရးရာမွာ စီးပြားေရးအပါအ၀င္ အင္အားႀကီးလာတဲ့ အေျခအေနကို ျပတယ္လို႕ သံုးသပ္ႏိုင္ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္က စီးပြားေရးက်ဆင္းလာတဲ့ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြ နဲ႕ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းက တရုတ္ကို သူတို႕ရဲ႕ အေရးပါတဲ့ မိတ္ဖက္ႏိုင္ငံလို႕ ရွဳျမင္ၿပီး၊ အရာရာတိုင္းမွာ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ မေပးခ်င္ဘူးလို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ၀ီဂါမူဆလင္ေတြဟာ တရုတ္အစိုးရရဲ႕ ကန္႕သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မွဳမ်ားစြာ ေအာက္မွာ ရွင္သန္လွဳပ္ရွားေနရတာပါ။ သူ႕တို႕ ႏိုင္ငံျခားခရီးသြားလာခြင့္၊ ဘာသာစကား သင္ၾကားခြင့္ေတြမွာလည္း ကန္႕သတ္ခံေနရပါတယ္။

ဟန္တရုတ္ လူမ်ိဳးစုေတြ (တိဘက္ေဒသမွာလိုပဲ) ထိုးေဖာက္ေနရာယူလာတာမို႕ သူတို႕ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမွဳကိုလည္း ခ်ိန္းေျခာက္မွဳ ခံေနရတယ္လို႕လည္း ဆိုပါတယ္။ ဟန္တရုတ္ေတြရဲ႕ ခြဲျခားဆက္ဆံမွဳေတြ၊ အလုပ္အကိုင္ ေနရာေကာင္းေတြမွာ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ထားတာေတြေၾကာင့္ မညီမွ်မွဳေတြကို ခါးသီးစြာ ခံေနရတာကိုလည္း ေလ့လာသိႏိုင္ပါတယ္။

အဲဒီေတာ့ ေရွ႕ဆက္ ဘာျဖစ္လာႏိုင္သလဲ...။

တရုတ္အာဏာပိုင္မ်ား အေနနဲ႕ကေတာ့ ရွင္က်န္းေဒသရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာက်ၿပီး၊ အေရးပါတဲ့ အေနအထားမ်ားေၾကာင့္ မူဆလင္၀ီဂါေတြရဲ႕ ခြဲထြက္ေရးလုပ္ေဆာင္မွဳေတြ၊ အၾကမ္းဖက္လုပ္ေဆာင္မွဳ ေတြကို သည္းခံမွာ မဟုတ္ဘဲ၊ ေဒသတြင္း တည္ၿငိမ္မွဳရေအာင္ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ လုပ္ေဆာင္သြားမွာပါပဲ။

ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ထိေရာက္တဲ့ စစ္ေရးအပါအ၀င္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳမ်ား (intervention) ကိုေတာ့ ေတြ႕ႏိုင္ဖို႕ အခြင့္အလမ္း နည္းပါးတယ္လို႕ ထင္ပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီး ပဋိပကၡေတြ မျဖစ္ပြားေစဖို႕ ၀ီဂါေတြအေပၚ ဟန္တရုတ္ေတြနဲ႕တန္းတူ သာတူညီမွ် စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းေတြ၊ လြပ္လပ္မွဳေတြ ေပးသြားမွာလား ဆိုတာကိုေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ဖို႕လိုပါလိမ့္မယ္။

မွတ္ခ်က္။ (ရွင္က်န္း၊ ၀ီဂါ စတဲ့ ျမန္မာစာလံုးေပါင္းကို သတင္းနားေထာင္ၿပီး သတင္းေၾကျငာသူေတြရဲ႕ အသံထြက္အတိုင္း ေရးထားတာျဖစ္လို႕ ကြဲလြဲမွဳမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အသံထြက္အမွန္အတြက္ ႏိုင္ငံတကာသတင္းမ်ားနဲ႕ ႏွိဳင္းယွဥ္ၾကည့္ေစခ်င္ပါတယ္။)

(ဒီပို႕စ္ေရးရာမွာ Aljazeera.net “China dismisses Xinjiang officials” September 5th, 2009၊ Aljazeera.net “Q&A; China’s restive Uighurs by Joe Havely” July 9th, 2009 နဲ႕ Time “Spotlight: China’s Ethnic Riots” July 20th, 2009 တို႕ကိုလည္း ကိုးကားပါတယ္။)