Lockerbie Case (၁)

မၾကာေသးမီက အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာဥပေဒ အေျခခံသိသင့္တာေတြကို စတင္ေလ့လာေတာ့ Lockerbie Case ကို သတိထားမိလာပါတယ္။ ကမာၻ႕ဥပေဒေရးရာမွာ နာမည္ႀကီးတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ျဖစ္လို႕ ေနာက္အေသးစိတ္ ေလ့လာမယ္လို႕ စိတ္ကူးေနတုန္း ယခုႏွစ္ ၾသဂုတ္ နဲ႕ စက္တင္ဘာလမ်ားမွာ ဒီကိစၥရပ္ဟာ ကမာၻေက်ာ္ ျပန္ျဖစ္လာပါတယ္။ ကဲ Lockerbie Case ရဲ႕ ျဖစ္စဥ္သမိုင္းကို ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္...

ဒီျဖစ္ရပ္ကို ၿဗိတိသွ်သမိုင္းမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အရက္စက္ဆံုး၊ အဆိုး၀ါးဆံုးေသာ အၾကမ္းဖက္မွဳ (the worst terrorist atrocity) လို႕လည္း ဆိုၾကပါတယ္။ (Economist, “A long shadow” Aug 20^th 2009.)

၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၂၁) ရက္ေန႕က လန္ဒန္ကေန နယူးေယာက္ကို ပ်ံသန္းမယ့္ PanAm ေလယာဥ္ အမွတ္ (၁၀၃)၊ စေကာ့တလန္ႏိုင္ငံ Lockerbie ျမိဳေပၚမွာ ဗံုးခြဲခံခဲ့ရတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေလယာဥ္ ဗံုးခြဲမွဳေၾကာင့္ လူေပါင္း (၂၇၀) ခန္႕ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္ရဲ႕ တရားခံကေတာ့ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံက ေထာက္လွမ္းေရးအရာရွိ Mr. Abdelbaset al-Megrahi လို႕ ဆိုပါတယ္။

Mr. Megrahi ကို စေကာ့တလန္ဥပေဒအရ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ မွာ ၂၀၀၀-၂၀၀၁ အတြင္း စစ္ေဆးခဲ့ျပီး၊ ေထာင္ဒဏ္ တစ္သက္ (အမ်ားဆံုး ၂၇ ႏွစ္) ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ေထာင္ဒဏ္ (၈) ႏွစ္ခန္႕က်ခံၿပီးေနာက္ စေကာ့တလန္တရားရံုးက ၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ ၂၀ ရက္ေန႕မွာ လူသားခ်င္း စာနာမွဳအရ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႕ ျပန္လည္လႊတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။

ဒီျဖစ္ရပ္ကို ကၽြန္ေတာ္စိတ္၀င္စားသြားတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္က သူ႕ကို လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံက ႀကိဳဆိုပံုပါပဲ။ ႏိုင္ငံတကာသတင္းမ်ား အရ ေျပာရရင္ Hero's welcome နဲ႕ႀကိဳဆိုတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ သူ႕ကို ဘာေၾကာင့္လႊတ္သလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုႀကိဳဆိုသလဲ ေမးခြန္းေတြ၊ စဥ္းစားစရာေတြ အမ်ားႀကီး ျဖစ္လာပါတယ္။

ပထမဆံုး စဥ္းစားစရာ အခ်က္က လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံနဲ႕ ပတ္သက္ပါတယ္။ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ဟာ Colonel Gaddafi ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္ ေသြးထြက္သံယိုမွဳ မရွိတဲ့ အာဏာသိမ္းပြဲကေန အာဏာ ရယူၿပီး လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနတာ ယေန႕တိုင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ (ႏွစ္ ၄၀ ေက်ာ္ခဲ့ပါၿပီ။) အာရပ္ကမာၻရဲ႕ သက္တမ္းအၾကာဆံုးေသာ ေခါင္းေဆာင္လို႕လည္းဆိုၾကပါတယ္။

Col. Gaddafi နဲ႕ဆက္စပ္စဥ္းစားရရင္ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံမွာ သူမသိဘဲ၊ သူ႕အမိန္႕မရဘဲ ဘာမွ မျဖစ္ဘူး၊ လုပ္လို႕မရဘူးလို႕ဆိုၾကပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီဗံုးခြဲမွဳမွာ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံ ေထာက္လွမ္းေရးအရာရွိ လုပ္ခဲ့တယ္လို႕ဆိုရင္ ဒီလူဟာ တကယ့္တရားခံလား ဒါမွမဟုတ္ Col. Gaddafi ခိုင္းလို႕ လုပ္ရတာတဲ့ ဓါးစာခံ (scapegoat) လား ဆိုတာ စဥ္းစားစရာပါပဲ။

ေနာက္တစ္ခ်က္က ၿဗိတိသွ်အစိုးရနဲ႕သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုျပစ္မွဳႀကီး က်ဴးလြန္သူကို လြယ္လြယ္ နဲ႕လြတ္ေပးဖို႕ ဆံုးျဖတ္သလဲ ဆိုတာကိုပါ။ ဆရာ၀န္ေတြအဆိုရ Mr. Megrahi ဟာ ကင္ဆာေရာဂါေၾကာင့္ (၃) လအတြင္း ေသဆံုးမယ္လို႕ သိရပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းသတင္းမ်ားအရေတာ့ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံရဲ႕ သံဃံဇာတ (အဓိက ကေတာ့ ေရနံ) ေတြအေပၚ ၿဗိတိသွ်အစိုးရက အက်ိဳးအျမတ္ ရယူလိုတဲ့ ကိစၥနဲ႕ဆက္ႏြယ္တယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ လည္းပဲ ဒီအခ်က္ကို ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတယ္လို႕ထင္ပါတယ္။ ေသေတာ့မယ့္ လူတစ္ေယာက္ နဲ႕ ႏိုင္ငံအက်ိဳးစီးပြား (national interests) ခ်ိန္ဆတဲ့သေဘာေပါ့။

လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံဟာ ေရနံ၊ စြမ္းအင္စတဲ့ သံဃံဇာတေတြ ေပါမ်ားၿပီး၊ Time Magazine အဆိုအရ ကမာၻေပၚမွာ ေရနံနဲ႕သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႕ အမ်ားဆံုးပိုင္ဆိုင္တဲ့ (၁၀) ႏိုင္ငံေျမာက္ ႏိုင္ငံ ျဖစ္တယ္လို႕လည္း သိရပါတယ္။ (Time, “Was Oil Part of a Deal for the Lockerbie Bomber?” Aug 22^nd 2009.)

ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီေသေတာ့မယ့္ တရားခံကို လြတ္ေပးလိုက္ျခင္းအားျဖင့္၊ လစ္ဗ်ားနဲ႕ ၿဗိတိန္တို႕ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရးေကာင္းလာၿပီး၊ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံတြက္ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းေတြ ပိုပြင့္လာေစမွာေတာ့ အမွန္ပဲလို႕ သံုးသပ္ရပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္က တရားခံကို လႊတ္ေပးေၾကာင္း သတင္းမ်ားေရးရာမွာ ၿဗိတိန္အစိုးရက လႊတ္ေပးတယ္လို႕ မေဖာ္ျပဘဲ၊ စေကာ့တလန္တရားရံုး၊ စေကာ့တလန္အာဏာပိုင္မ်ားက လႊတ္ေပးတယ္လုိ႕ ေဖာ္ျပတဲ့အခ်က္ပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္အေန႕နဲ႕ ဗဟုသုတအားနည္းေတာ့ စေကာ့တလန္က လႊတ္လႊတ္၊ ဘယ္ကလႊတ္လႊတ္၊ ၿဗိတိန္အစိုးရ က လႊတ္တယ္လို႕ နားလည္ထားလို႕ပါ။

အေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္လို႕ အတန္းအတူတက္ ၿဗိတိသၽွသူငယ္ခ်င္းကို ေမးၾကည့္ေတာ့မွ အဂၤလန္ဆိုေပမယ့္ စေကာ့တလန္မွာ သူ႕ရဲ႕ကိုယ္ပိုင္တရားစီေရး ရွိေၾကာင္း၊ စေကာ့တလန္ အာဏာပိုင္မ်ားအေနနဲ႕ သူတို႕ရဲ႕နယ္ပယ္မွာ လြတ္လပ္စြာ တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိေၾကာင္း စသျဖင့္ သိလာရပါ တယ္။ (ဥပမာ - ရသံုးမွန္းေျခေငြစာရင္း (Budget) နဲ႔ပတ္သက္လို႕ ၿဗိတိန္အစိုးရက စေကာ့တလန္ အတြက္ ခြဲေ၀ေပးတယ္ ဆိုႏိုင္ေသာ္လည္း၊ စေကာ့တလန္နယ္အတြင္း ၄င္းတို႕ (Budget) ကို ၄င္းတို႕စိတ္ႀကိဳက္ခြဲေ၀ အသံုးျပဳႏိုင္ေၾကာင္း သိရပါတယ္။)

ဒါေပမယ့္လည္း ဒီလိုႀကီးက်ယ္တဲ့အမွဳမ်ိဳးမွာ အနည္းဆံုး ၿဗိတိန္အစိုးရရဲ႕ သေဘာထား မပါဘဲ၊ အသိမေပးဘဲ မလုပ္ဘူးဆိုတာကေတာ့ ေတြးဆၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ကနဦးမွာေတာ့ ၿဗိတိန္ အစိုးရက ယခုဆံုးျဖစ္ခ်က္ကို ၄င္းတို႕ ဆံုးျဖတ္တာ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ စေကာ့တလန္အာဏာပိုင္မ်ားက ၄င္းတို႕ သေဘာဆႏၵအရသာ ေဆာင္ရြက္တာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒီကိစၥက ယခုတိုင္ အျငင္းပြားဆဲပါ။

ထပ္ၿပီး စဥ္းစားေတြးၾကည့္ရမွာကေတာ့ အခုလိုလြႊတ္ေပးလိုက္ျခင္းဟာ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ဂုဏ္သတင္းနဲ႕ ၄င္းရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္ပါပဲ။

ဥပမာ - အေမရိကန္ႏိုင္ငံ အေနနဲ႕ ဒီျဖစ္စဥ္ ဟာ စက္တင္ဘာ (၁၁) ရက္ (နယူးေယာက္ၿမိဳ႕၊ Twin Tower ဗံုးခြဲခံရတဲ့ ျဖစ္စဥ္) မျဖစ္ေပၚစဥ္အထိ အေမရိကန္ျပည္သူလူထုအေပၚမွာ အဆိုး၀ါးဆံုး အၾကမ္းဖက္ခံရမွဳလို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား (၁၈၉) ဦး ေသဆံုးခဲ့ရလို႕ပါပဲ။ (ယခုအခ်ိန္မွာေတာ့ လစ္ဗ်ားဟာ အၾကမ္းဖက္မွဳ တိုက္ဖ်က္ေရး နဲ႕ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္ရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ မိတ္ဖက္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ယခုလို ၿဗိတိန္က တရားခံကို လႊတ္ေပးျခင္းကိုေတာ့ အေမရိကန္အစိုးရက အျပင္းအထန္ ရွဳတ္ခ်ေနတုန္းပါပဲ။)

ေနာက္ Lockerbie Case မွာ ထူးျခားၿပီး သတိျပဳသင့္တဲ့ အခ်က္ေတြ မ်ားစြာရွိပါတယ္။

ဒီအမွဳကို အမွဳျဖစ္ပြားရာ ႏိုင္ငံမွာ မစစ္ေဆးဘဲ၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ တရားစီရင္ေရးမွာ ေခါင္းေဆာင္မွဳေနရာေၾကာင့္ ထင္ရွားတဲ့ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံမွာ စေကာ့တလန္ဥပေဒနဲ႕ စစ္ေဆးခဲ့တာ၊ ဒီအမွဳ စစ္ေဆးဖို႕ အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္နဲ႕ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံတို႕က ရံပံုေငြေတြ ေထာက္ပံ့ခဲ့တာ၊ ဒီအမွဳ စစ္ေဆးျဖစ္ေစဖို႕ ထိုစဥ္က အေမရိကန္သမၼတ Bill Clinton နဲ႕ သူရဲ႕ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး Madeleine Albright၊ ေတာင္အာဖရိက သမၼတ Nelson Mandela တို႕Colonel Gaddafi နဲ႕ သံတမန္ေရးအရ ႀကိဳးစားခဲ့ရတာ စတဲ့အခ်က္ေတြေၾကာင့္ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာတရားစီရင္ေရးနဲ႕ သံတမန္ေရးရာမွာ ထင္ရွားတဲ့ ျဖစ္စဥ္လို႕လည္း ဆိုၾကပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ဒီျဖစ္စဥ္ရဲ႕ တိုးတက္မွဳဟာ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းၿပီး၊ ဆက္လက္ေစာင့္ၾကည့္ ေနဖို႕ လိုအပ္တယ္လို႕ ထင္ပါတယ္။ အခုလိုလႊတ္ေပးလိုက္တာဟာ စေကာ့တလန္အစိုးရ ေျပာသလို တကယ့္ကို လူသားခ်င္းစာနာလို႕ပဲလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ၿဗိတိန္အစိုးရရဲ႕ စီးပြားေရး အက်ိဳးအျမတ္ အတြက္လား ဆိုတာ အခ်ိန္ကေျပာလိမ့္မယ္ (the time will tell the truth) လို႕ယူဆပါတယ္။

သူငယ္ခ်င္းတို႕လည္း ေစာင့္ၾကည့္ၾကေပါ့။